ÖZEL SAĞLIK DANIŞMANLIĞI
Kronik Yara
Kronik Yara
Kronik Yara Nedir?
4 -6 haftadan daha uzun süre iyileşmeyen yaralara kronik yara denir. Kronik yaralar yada ameliyatlardan sonra riskli hale gelen cerrahi yaraların daha hızlı iyileşmesi için modern yöntem ,cihaz, ürün ve ekipmanlarla uzman görüşüne ve iyi bir ekibe ihtiyaç vardır.
Yara Tedavisi Neden Önemlidir?
Uzun süre iyileşmeyen yaralar enfeksiyona neden olarak hastanın genel durumunda olumsuzluklara sebep verebilir; örneğin protein ve albümin değerlerinde yapabileceği düşme ile hastada beslenme bozukluğu, sıvı -elektrolit değerlerinde dengesizlikler görülebilir.Bu süreç bazen uzun süren hastane yatışına neden olurken bazen de zorlu ve maliyetli bir bakım sürecini başlatabilir hatta hastanın ya da uzvunun kaybına dahi neden olabilir.
Kronik Yara Tedavisinde Öncelik Nedir?
Kronik yara tedavisi hiçbir sağlık personelinin tek başına yapabileceği bir iş değildir. İyi bir ekip ve multidisipliner bir yaklaşım ister yani; bir çok branşdan hekimin öneri ve gözlemine ihtiyaç vardır. Bu ekipteki bağlayıcı ve koordinasyon merkezi ise bu işte eğitim almış , güncel gelişmeleri takip eden sertifikalı yara bakım hemşireleridir. Hastadaki gözlemlediği değişiklik ve gelişmeleri ilgili branşa ileterek hızlı çözüm ve tedavi sürecini planlamakla yükümlüdür. Bütün yaralar sonuçta iyileşir bazen 1 yılda bazen 2 yada 3 ayda bu süreçteki başarı ! yaradan çok süreci yönetmektir 1 yılda değil daha kısa sürede iyileşmeyi sağlarak hastayı risklerden kurtarmak yada hayata biran önce dönmesini sağlamaktır.
YARA TEDAVİSİNE NEYE GÖRE KARA VERİLMELİ
İyi bir değerlendirme en iyi tedaviyi planlamamıza yardımcı olur . Yarayı İyi değerlendir, Yaradaki eksiği yerine koy Yaradaki fazlalıkları yok et , Yarayı tedavi et!
Örneğin;
- Yara kaçıncı evrede
- Ciltte kızarıklık, beyazlık, soyulma, sulanma, pullanma, kaşıntı varmı
- Yaranın görüntüsü nasıl siyah ,sarı, kırmızı, derinliği
- Kokusu varmı
- Hasta ağrı duyuyor mu
- Son zamanlarda kilomu aldımı? Verdimi,
- En son kan tetkikleri ne zaman yapıldı
- Kullandığı ilaçlar
- Hasta sigara kullanıyor mu
Sahip olduğu kronik hastalıklar, ameliyatlar gibi sorular ve cevaplarıları sizin iyi bir plan yapmanızı sağlar.
Yara Bakımındaki 4 Altın Kural
1. YARAYI YIKA
Yara ve yara çevresi antibakteriyal bir yara yüzey dezenfektanı ile temizlenir. Antibakteriyal solüsyonlar yaradaki mikroorgonizmaların ölümüne neden olarak enfeksiyonun daha hızlı yok edilmesine yardımcı olmakla birlikte ,günümüzde birçok yara dezenfektanın yarayı iyileştiren hücre yapılarının da (fibroblast ve kerotinosit gibi ) daha aktif olmasını sağladığı klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır. Çok yaygın olarak kullanılan povidon iyot içerikli ürünlerin aslında kullanım yerleri açık yaralardan çok cilt bütünlüğü bozulmamış yüzeylerdir. ( Örneğin ameliyatlardan önce kulanılması daha çok tercih edilmektedir.) Tercih edilen ikinci yara temizleme ,yarayıkama solüsyunu Serum Fizyolojik ise yara yüzeyindeki atık, kirli ,enfekte doku yada yara sıvısının yani yabancı maddeleri yıkama etkisi ile yaradan uzaklaştırır yara yüzey dezenfektanları ile aynı etkilere sahip değildir .
2.FAZLALIKLARI AL
Ölü dokular , nekrozlar, eskarlı dokular , farklı debridman yöntemlerinden birini seçerek yaradan uzaklaştırılmalı. Yara yüzeyinde artık beslenemeyen , oksijenlenemeyen dokular canlılığını yitirerek mikroorganizmaların ürüyebileceyi besi yerleri haline dönüşür . Çoğalan mikroorganizmalar daha geniş enfekte yüzeyler ve daha büyük yaralara neden olur . Enfeksiyon önlemi alınmadığı zaman hastanın genel durumunu bozacak hayati tehlike oluşturacak durumlara neden olabilir . Bu yüzden ölü dokular yaraya uygun debridman yöntemi ile temizlenmeli ve yara yatağı iyileşme için uygun hale getirilmeli ( Bknz : Debridman Yöntemleri )
3.ÜZERİNİ ÖRT
Temizlenmiş, enfeksiyondan yada ölü dokulardan uzaklaştırılmış hale gelen doku modern yara bakım örtüleri ile üzeri örtülerek tedaviye devam edilir.
Debridman sonrasında doku kaybı / ölü boşluklar oluşan yaralarda boşluklar uygun yara bakım örtüleri ile doldurularak ve üzeri örtülerek yaranın ısı ve nem dengesi korunacağı gibı dışarıdan gelecek enfeksiyona karşıda bir bariyer oluşturarak koruyuculuk sağlar . Kullanılan yara bakım örtüleri kimi zaman antibakteriyal özellikli olabileceği gibi kimi zamanda kollojebn yada EGF içerikli iyilişme hızlandırıcı özelliklere sahip olabilirler .
4.KORU
İyileşen yara dokusu yada var olan yaranın çevre dokusu korunarak yeni bir yara oluşması önlenmeli.
EN BÜYÜK KAFA KARIŞIKLIĞI KİMİ ÖNERİYOR KİMİ ASLA DİYOR
BATİKON: Povidon iyot cilt bütünlüğü bozulmamış yani sağlam yara olmamış ciltlerde özellikle ameliyathanelerde kullanılan bir dezenfektandır. Açık yaralarda kullanılması modern yarabakımcılar tarafından çok tercih edilmez çünkü yara iyileşmesini hızlandıran fibroblast ve kerotinosit dediğimiz hücre yapılarının yıkımına neden olur, yara iyileşmesi geciktirdiği klinik çalışmalarla sağlık profosyonellerinin bilgisine sunulmuştur.
FUROCİN: Allerji riski yüksek bir antibiyotikli merhem olduğundan iyileştireceğine daha kötü hale gelebilme ihtimaline karşı modern yara bakım ürünleri ile daha güvenli ve etkili olan yöntemler tercih edilebilir .
RİFOCİN: Tüberkiloz tedavisinde yada kemik enfeksiyonlarında kullanılan çok güçlü bir antibiyotiktir bu kadar önemli bir hastalık tedavisinde kullanılan bu ilaç yarayı kurutur ve nem dengesini bozar yara iyileşmesinde bu istemediğimiz bir süreçtir. Ayrıca çok hızlı drenç kazanır bu yüzden alınan derin doku kültüründe çıkmadığı müddetçe her yaraya kırmızı ileç uygulanması tercihlerimiz arasında değilidir.
Bu ürünlerin yerini doldurabilecek ve çok çok daha iyi sonuçlar alabileceğiniz onlarca yara tedavi ürünü varken bu ürünleri kullanmak doğru bir seçenekmi ? birkez daha düşünmek gerekir.