ÖZEL SAĞLIK DANIŞMANLIĞI

Kronik Yara

Alt

Kronik Yara

Kronik Yara Nedir?

4 -6 haftadan daha uzun süre iyileşmeyen yaralara kronik yara denir. Kronik yaralar  yada ameliyatlardan sonra riskli hale gelen cerrahi yaraların daha hızlı iyileşmesi için modern yöntem ,cihaz, ürün ve ekipmanlarla uzman görüşüne ve iyi bir ekibe ihtiyaç vardır.
Yara Tedavisi Neden Önemlidir?

Uzun süre iyileşmeyen yaralar enfeksiyona neden olarak  hastanın genel durumunda olumsuzluklara sebep verebilir; örneğin protein ve albümin değerlerinde yapabileceği düşme ile hastada beslenme bozukluğu, sıvı -elektrolit değerlerinde dengesizlikler görülebilir.Bu süreç bazen uzun süren hastane yatışına neden olurken bazen de  zorlu ve maliyetli  bir bakım sürecini başlatabilir hatta  hastanın  ya da uzvunun kaybına dahi neden olabilir.

Kronik Yara Tedavisinde Öncelik Nedir?

Kronik yara tedavisi hiçbir sağlık personelinin tek başına yapabileceği bir iş değildir. İyi bir ekip ve multidisipliner bir yaklaşım ister yani; bir çok branşdan hekimin öneri ve gözlemine ihtiyaç vardır. Bu ekipteki bağlayıcı ve koordinasyon merkezi ise bu işte eğitim almış , güncel gelişmeleri takip eden sertifikalı yara bakım hemşireleridir. Hastadaki gözlemlediği değişiklik ve gelişmeleri ilgili branşa ileterek hızlı çözüm ve tedavi sürecini planlamakla yükümlüdür. Bütün yaralar sonuçta  iyileşir  bazen 1 yılda bazen 2 yada 3 ayda bu süreçteki başarı ! yaradan çok süreci yönetmektir 1 yılda değil daha kısa sürede iyileşmeyi sağlarak hastayı risklerden kurtarmak yada hayata biran önce dönmesini sağlamaktır.

YARA TEDAVİSİNE NEYE GÖRE KARA VERİLMELİ
İyi bir değerlendirme en iyi tedaviyi planlamamıza yardımcı olur . Yarayı İyi değerlendir, Yaradaki eksiği yerine koy  Yaradaki fazlalıkları yok et , Yarayı tedavi et!

Örneğin; 

  • Yara kaçıncı evrede
  • Ciltte kızarıklık, beyazlık, soyulma, sulanma, pullanma, kaşıntı varmı
  • Yaranın görüntüsü nasıl siyah ,sarı, kırmızı, derinliği
  • Kokusu varmı
  • Hasta ağrı duyuyor mu
  • Son zamanlarda kilomu aldımı? Verdimi,
  • En son kan tetkikleri ne zaman yapıldı
  • Kullandığı ilaçlar
  • Hasta sigara kullanıyor mu

Sahip olduğu kronik hastalıklar, ameliyatlar gibi sorular ve cevaplarıları sizin iyi bir plan yapmanızı sağlar.

Yara Bakımındaki 4 Altın Kural


1. YARAYI YIKA

Yara ve yara çevresi antibakteriyal bir yara yüzey dezenfektanı ile temizlenir. Antibakteriyal solüsyonlar yaradaki mikroorgonizmaların ölümüne neden olarak enfeksiyonun daha hızlı yok edilmesine yardımcı olmakla birlikte ,günümüzde  birçok  yara dezenfektanın yarayı iyileştiren hücre yapılarının da (fibroblast ve kerotinosit gibi ) daha aktif olmasını sağladığı klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır. Çok yaygın olarak kullanılan  povidon iyot içerikli ürünlerin aslında kullanım yerleri açık yaralardan çok cilt bütünlüğü bozulmamış yüzeylerdir. ( Örneğin ameliyatlardan önce kulanılması daha çok  tercih edilmektedir.) Tercih edilen ikinci yara temizleme ,yarayıkama solüsyunu  Serum Fizyolojik  ise yara yüzeyindeki atık, kirli ,enfekte doku yada yara sıvısının yani yabancı maddeleri  yıkama etkisi ile yaradan uzaklaştırır yara yüzey dezenfektanları ile aynı etkilere sahip değildir .  

2.FAZLALIKLARI AL

Ölü dokular , nekrozlar, eskarlı dokular , farklı debridman yöntemlerinden birini seçerek  yaradan uzaklaştırılmalı. Yara yüzeyinde artık beslenemeyen , oksijenlenemeyen dokular canlılığını yitirerek mikroorganizmaların ürüyebileceyi  besi yerleri haline dönüşür . Çoğalan mikroorganizmalar daha geniş enfekte yüzeyler ve daha büyük yaralara neden olur .  Enfeksiyon önlemi alınmadığı zaman hastanın genel durumunu bozacak hayati tehlike oluşturacak durumlara neden olabilir . Bu yüzden ölü dokular yaraya uygun debridman yöntemi ile temizlenmeli ve yara yatağı iyileşme için uygun hale getirilmeli ( Bknz : Debridman Yöntemleri )

3.ÜZERİNİ ÖRT

Temizlenmiş, enfeksiyondan yada ölü dokulardan uzaklaştırılmış hale gelen doku modern yara bakım örtüleri ile üzeri örtülerek tedaviye devam edilir.

Debridman sonrasında doku kaybı / ölü boşluklar oluşan yaralarda boşluklar uygun yara bakım örtüleri ile doldurularak ve üzeri örtülerek  yaranın ısı ve nem dengesi korunacağı gibı dışarıdan gelecek enfeksiyona karşıda bir bariyer oluşturarak koruyuculuk sağlar . Kullanılan yara bakım örtüleri kimi zaman antibakteriyal özellikli olabileceği gibi kimi zamanda kollojebn yada EGF içerikli iyilişme hızlandırıcı özelliklere sahip olabilirler .

4.KORU

İyileşen yara dokusu yada var olan yaranın çevre dokusu korunarak yeni bir yara oluşması önlenmeli.


EN BÜYÜK KAFA KARIŞIKLIĞI  KİMİ ÖNERİYOR KİMİ ASLA DİYOR

BATİKON: Povidon iyot cilt bütünlüğü bozulmamış yani sağlam yara olmamış ciltlerde özellikle ameliyathanelerde kullanılan bir dezenfektandır. Açık yaralarda kullanılması modern yarabakımcılar tarafından çok tercih edilmez  çünkü yara iyileşmesini hızlandıran fibroblast ve kerotinosit dediğimiz hücre yapılarının yıkımına neden olur, yara iyileşmesi geciktirdiği klinik çalışmalarla sağlık profosyonellerinin bilgisine sunulmuştur.
FUROCİN: Allerji riski yüksek bir antibiyotikli merhem olduğundan iyileştireceğine daha kötü hale gelebilme ihtimaline karşı modern yara bakım ürünleri ile daha güvenli ve etkili olan yöntemler tercih edilebilir .
RİFOCİN: Tüberkiloz tedavisinde yada kemik enfeksiyonlarında  kullanılan çok güçlü bir antibiyotiktir bu kadar önemli bir hastalık tedavisinde kullanılan bu ilaç yarayı kurutur ve nem dengesini bozar yara iyileşmesinde bu istemediğimiz bir süreçtir. Ayrıca çok hızlı drenç kazanır  bu yüzden alınan derin doku kültüründe çıkmadığı müddetçe her yaraya kırmızı ileç uygulanması tercihlerimiz arasında değilidir.
Bu ürünlerin yerini doldurabilecek ve çok çok daha iyi sonuçlar alabileceğiniz onlarca yara tedavi ürünü varken bu ürünleri kullanmak doğru bir seçenekmi ?  birkez daha düşünmek gerekir.

Deniz YAHCI

Yara Bakım Uzmanı Hemşire